Kalendarium życia Stanisława Wyspiańskiego, lata 1869-1889

| 1869-1889 | 1890-1894 | 1895-1897 | 1898-1899 | 1900-1903 | 1904-1905 | 1906-1907 |

1869

  • 15 stycznia w Krakowie przy ul. Krupniczej 14 (dzisiaj: 26) urodził się Stanisław Mateusz Ignacy Wyspiański, pierwsze dziecko Francisz­ka (1836–1901), rzeźbiarza i Marii z Rogowskich (1841­–1876).

1873

  • Rodzina Wyspiańskich przeniosła się z ul. Krupniczej do tzw. Domu Długosza przy ul. Kanoniczej 13, na wprost północnego masywu kate­dry wawelskiej. Franciszek Wyspiański urządził pracownię rzeźbiarską w dawnej stajni i wozowni.

1875 -1879

  • Stanisław Wyspiański uczył się w Szkole Ćwiczeń przy Seminarium Na­uczycielskim męskim, mieszczącej się w pałacu Larischa przy ul. Fran­ciszkańskiej, róg Brackiej. Nawiązał przyjaźnie z Józefem Mehofferem, Henrykiem Opieńskim i Stanisławem Estreicherem.

1876

  • 18 sierpnia zmarła matka Stanisława Wyspiańskiego.

1879

  • 1 września rozpoczął naukę w Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, naj­starszym gimnazjum polskim, zwanym dawniej Collegium Nowodwor­skiego. 

1880

  • 17 stycznia siostra matki, Joanna Rogowska, poślubiła Kazimierza Stankiewicza. Jesienią Stanisław przeszedł pod opiekę wu­jostwa i przeprowadził się do ich mieszkania przy ul. Kopernika 1. Wszystkie wolne od nauki chwile spędzał w pracowni ojca.

1881

  • Współorganizował „Wieczorek Mickiewiczowski”, z którego połowa do­chodu zasiliła fundusz budowy pomnika wieszcza. Podjął próby ilustrowania poematów Johanna Wolfganga Goethego, wy­konywał odrysy z obrazów Jana Matejki oraz rysował pierwsze portrety.

1882

  • Zachęcany przez nauczyciela języka polskiego Teofila Ziembę, czytał li­teraturę romantyczną. Założył wraz z kolegami (Opieński, Estreicher, Mehoffer, Rydel i in.) szkolne kółko dramatyczne. Estreicher wspomi­nał: „Wyspiański i Mehoffer rysowali z pamięci ważniejsze sceny i po­stacie. […] Wedle tych rysunków, zwykle b. wiernych, próbowaliśmy grać sami […]” (Kalendarz, 1971, t. 16, vol. I, s. 46).

1883

  • Razem z wujostwem przeprowadził się do mieszkania przy ul. Zacisze 2, niedaleko Bramy Floriańskiej, z widokiem na Barbakan i Planty. Pozostawał pod wpływem Wojciecha Rypla, filologa klasycznego, pury­sty językowego walczącego o wyeliminowanie obcych naleciałości z ję­zyka polskiego i zastąpienie ich zwrotami staropolskimi i gwarowymi. Czytał Lessinga, Schillera, Goethego, Shakespeare`a, Dantego, Słowackiego, dzieła historyczne S. Smolki, W. Kalinki. L. Kuba­li, S. Borzykowskiego, M. Mochnackiego, K. Szajnochy, S. Tarnowskie­go. Zapełniał szkicowniki przerysami zabytków z kościołów krakowskich, widokami miejskimi i własnymi kompozycjami.

1884

  • Zaprzyjaźnił się z Adamem Chmielem, Kazimierzem Tetmajerem, Franciszkiem Krzyształowiczem, a także z o rok młod­szym Lucjanem Rydlem, o którym mówił, że ma wyobraźnię niemal tak bujną jak on.
  • Na przełomie września i października zapisał się jako uczeń nadzwy­czajny na I Oddział Rysunku do Szkoły Sztuk Pięknych prowadzonej przez Jana Matejkę.
  • Nabrał stałego nawyku notowania i rysowania, wypełniając szkicowni­ki wypisami z historii sztuki, muzyki i literatury, odrysami z włoskich i niemieckich dzieł renesansowych, studiami portretowymi, widoka­mi Krakowa i Wawelu, przerysami detali architektonicznych, własnymi szkicami kompozycyjnymi, także karykaturami.

1886

  • Grudniowe uroczyste obchody 300-lecia śmierci Stefana Batorego przyniosły pierwszą próbę dramatyczną Wyspiańskiego osnutą wokół obrazu Jana Matejki Batory pod Pskowem.

1887

  • 2 lipca Wyspiański otrzymał świadectwo maturalne; „urządziliśmy tradycyjną wspólną ucztę koleżeńską u Turlińskiego w Hotelu pod Różą […]. A po uczcie obeszliśmy «gęsiego», jak zwyczaj kazał, Rynek i Plan­ty krakowskie. Odtąd wolno nam było nosić laski, cylindry i palić pa­pierosy. Zostaliśmy dorosłymi” (S. Estreicher, Lata szkolne Stanisława Wyspiańskiego, w: W oczach współczesnych, 1971, t. I, s. 132).
  • W sierpniu Wyspiański wyruszył w pierwszą samodzielną podróż arty­styczną po Galicji Wschodniej.
  • Od października rozpoczął zajęcia na II Oddziale Rysunku w Szko­le Sztuk Pięknych. W skład kadry profe­sorskiej wchodzili: Jan Matejko – dyrektor szkoły, katedra malarstwa historycznego, Władysław Łuszczkiewicz – malarstwo, rysunek, anato­mia, perspektywa, nauka o stylach, historia powszechna i Polski, Flo­rian Cynk – malarstwo, Leopold Loeffler – malarstwo ,Józef Unierzyski– malarstwo i rysunek, Izydor Jabłoński, Józef Siedlecki i Feliks Szyna­lewski – rysunek, Jan Rotter – perspektywa, Ludwik Tejchman – ana­tomia, Walery Gadomski – rzeźba, Konstanty M. Górski – historia sztu­ki, oraz sekretarz szkoły i bibliotekarz – Marian Gorzkowski. Program obejmował rysunek z rzeźby antycznej, studium rysunkowe i malarskie z modela i krajobrazu. Równolegle podjął studia na Wydziale Filozoficz­nym Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  • W Gabinecie Historii Sztuki jego ulubionymi wykładami były zajęcia ze sztuki Odrodzenia prowadzone przez prof. Mariana Sokołowskiego.

1888

  • 27 stycznia w SSP zorganizował wieczór ku czci Artura Grottgera, stara­jąc się o salę, kostiumy, dekoracje oraz chóry i śpiewaków.
  • W marcu razem z Mehofferem i czterema innymi uczniami został prze­niesiony do III Oddziału Szkoły Sztuk Pięknych w nagrodę za postępy w nauce i pracy.
  • W czasie kolejnego roku akademickiego nieustannie uczęszczał do Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, poszerzając wiedzę z zakresu sztuki, historii i literatury.

1889

  • 4 kwietnia prezydent miasta Krakowa przyznał Wyspiańskiemu, jako wyróżniającemu się studentowi, stypendium Zubowskiego.
  • 25 lipca–5 września uczestniczył w wyjeździe inwentaryzacyjnym na Podkarpacie (pow. grybowski i gorlicki)
  • Od 15 września Stanisław Wyspiański i Józef Mehoffer pracowali przy wykonywaniu nowej polichromii kościoła Mariackiego w Krakowie jako asystenci Jana Matejki. Nadzór architektoniczny nad pracami sprawował Tadeusz Stryjeński.
  • 9 października władze Szkoły Sztuk Pięknych podjęły decyzję o prze­niesieniu Wyspiańskiego.
  • 27 października Wydział Krajowy przyznał młodemu artyście stypen­dium im. Jana Matejki z przeznaczeniem na studia zagraniczne.

1890-1894



| 1869-1889 | 1890-1894 | 1895-1897 | 1898-1899 | 1900-1903 | 1904-1905 | 1906-1907 |

Obiekty z wystawy

Dom urodzenia artysty w Krakowie

Portret Stanisława Wyspiańskiego w wieku 8 lat
Świadectwo szkolne Stanisława Wyspiańskiego ukończenia Szkoły wzorowej IV-klasowej w Krakowie





Portret Kazimierza Stankiewicza (Portret starszego mężczyzny), ok. 1881–1883





Stanisław Wyspiański w wieku młodzieńczym, 1887
Ikonostas, 1887
Podanie do Dyrekcji Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie
 
Głowa dziecka, 15 III 1888 (?)
Portret chłopca, 1888–1890

Szkicownik III z wycieczki inwentaryzacyjnej do Galicji Zachodniej oraz z Krakowa, Raciborowic i Mogiły, 11 sierpnia–23 września 1889 roku