Kalendarium życia Stanisława Wyspiańskiego, lata 1900-1903

Matkę swych dzieci, Teodorę Teofilę Pytko (1868–1957), chłopkę ze wsi Konary koło Tarnowa, poślubił Wyspiański dopiero jesienią 1900, i to dwukrotnie. Pierwszy ślub – z 18 września – został unieważniony w świetle prawa kanonicznego, gdyż Wyspiański zataił, że był ojcem chrzestnym własnej córki Heleny; po dyspensie skromną ceremonię ślubu powtórzono 17 listopada. Obrządek odbył się w tajemnicy przed rodziną i wbrew jej woli. Fenomen tego małżeństwa zadziwiał współczesnych, a także wszystkich piszących o Wyspiańskim. Najbardziej przekonująca wydaje się teoria, że zdrowa, prosta wiejska dziewczyna, niepojmująca geniuszu Wyspiańskiego, była dla niego oparciem psychicznym i przy niewyrobieniu intelektualnym gwarantowała całkowitą niezależność jego postawie artystycznej, a także różnym dziwactwom. Z chwilą narodzin ostatniego synka, Stasia, stała się synonimem uczuć macierzyńskich.

(fragment katalogu wystawy)